EKOIQ
30 Mayıs tarihi son iki yıldır Uluslararası Patates Günü olarak kabul ediliyor. Bu özel günün “Tarihi Şekillendirmek, Geleceği Beslemek” başlıklı 2025 teması, patatesin yüzyıllar boyunca küresel ölçekte temel besin kaynaklarından biri haline gelişinden yola çıkarak, sürdürülebilir bir tarım ve gıda güvenliği adına gelecekteki önemine dikkat çekiyor.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu, Aralık 2023’te, patatesin çok yönlü besin değeri, ekonomik, çevresel ve kültürel önemi hakkında farkındalık yaratmak amacıyla 30 Mayıs tarihini Uluslararası Patates Günü olarak ilan etti. Dünyada tüketilen beş ana gıda ürününden biri olan patates gıda güvenliğine önemli katkı sağlıyor.
Uluslararası Patates Günü patatesin kırsal aileler ve üreticiler için değerli bir gıda kaynağı ve gelir kapısı olarak katkısını vurgulamayı, ayrıca 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi’nin hayata geçirilmesini ve Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na (SKA’lara) ulaşılmasını desteklemeyi amaçlıyor.
Özellikle kırsal alandaki küçük ölçekli ve aile tipi patates üretimi, bu besin kaynağının içerdiği B ve C vitamini, folat, potasyum, fosfor ve magnezyum gibi çeşitli besin öğeleriyle de açlık, yetersiz beslenme ve yoksulluğun azaltılması, gıda güvenliğinin sağlanması yönündeki çabalara destek veriyor. Aynı zamanda biyoçeşitliliğin korunmasına da önemli katkı sağlıyor.
Uyum Yeteneğiyle Daha Az Karbon Ayakizine Sahip
Dünya nüfusunun yaklaşık üçte ikisi patatesi temel gıda olarak tüketirken, BM Gıda ve Tarım Örgütü’nün verilerine göre, patateslerin yaklaşık %50’si evlerde temel gıda ya da sebze olarak kullanılıyor. Kuraklığa, soğuğa ve verimsiz topraklara dayanıklı ve geniş bir uyum yeteneğine sahip olan patatesin 2030 yılına kadar küresel ölçekte toplam üretiminin 750 milyon tona ulaşması bekleniyor.
Yanı sıra iklim krizinin etkileri altında, mevcut uyum yeteneğiyle patates; buğday, pirinç ve mısırla toprak, gübre ve su kullanımı açısından rekabet ederek daha az kaynak kullanımı ve daha düşük karbon ayakizi ile daha fazla ve daha kaliteli gıda üretebilmeye katkı sunuyor.
Medeniyetlerin Yaşamlarına Yön Verdi
Uluslararası Patates Günü’nün 2025 teması olarak “Tarihi Şekillendirmek, Geleceği Beslemek” başlığı belirlendi. Patatesin derin tarihi ve kültürel öneminden ve günümüz küresel tarım-gıda sistemlerindeki değişen rolünden yola çıkan temayla, özellikle küçük ölçekli çiftçiler için gıda güvenliği, beslenme ve geçim kaynaklarına olan katkısıyla patatesin önemini vurgulamak amaçlanıyor.
Temayla ayrıca patatesin And Dağları’nda evcilleştirilmesinden, Kolomb Takası yoluyla 15. yüzyılda dünyaya yayılmasına ve İrlanda’da 1845-1852 yılları arasında yaşanan büyük patates kıtlığı gibi önemli tarihi olaylardaki rolü hatırlatılıyor. Bununla birlikte patatesin, yüzlerce yıl boyunca kıtalar arasında medeniyetleri ve beslenme biçimlerini şekillendirdiğine de dikkat çekiliyor.
Çoğu Latin Amerika’daki orijinal yetişme bölgelerine özgü olmak üzere bugün artık patatesin 5000’den fazla ıslah edilmiş çeşidi bulunuyor. 2025 temasıyla patates üretimindeki kısıtlamalar üzerinde durularak, çeşitliliğin korunmasının gerektiğine ve daha sürdürülebilir bir gelecek için değer zincirinin güçlendirilmesine yönelik eylemlerin teşvikine de vurgu yapılıyor.
